Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, mang đến nhiều thay đổi quan trọng nhằm minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý đất đai. Điểm nổi bật bao gồm bổ sung 3 trường hợp Nhà nước được thu hồi đất, tinh giản quy hoạch sử dụng đất, và hoàn thiện hệ thống thông tin quốc gia về đất đai vào năm 2026.
Bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã, tăng tính thống nhất
Tại cuộc họp ngày 29/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã, thay bằng kế hoạch sử dụng đất cấp xã dựa trên chỉ tiêu phân bổ từ cấp tỉnh. Phương án này nhằm giảm thiểu thủ tục hành chính, tránh chồng chéo và đảm bảo tính thống nhất trong quản lý từ trên xuống.
Bổ sung 3 trường hợp thu hồi đất
Dự thảo Luật bổ sung 3 trường hợp Nhà nước được phép thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng, bao gồm:
- Dự án trọng điểm, khẩn cấp: Đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội.
- Dự án treo kéo dài: Do vướng mắc trong thỏa thuận với người dân.
- Thu hồi đất trước khi phê duyệt bồi thường: Áp dụng khi có trên 75% người dân đồng thuận, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi cho các hộ còn lại.
Đổi mới cơ chế tài chính và giá đất
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất sử dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất làm căn cứ tính nghĩa vụ tài chính, bồi thường khi thu hồi đất. Phương pháp xác định giá đất sẽ bổ sung yếu tố chi phí hạ tầng kỹ thuật, đảm bảo phản ánh đúng giá trị thực tế.
Dự thảo cũng đồng bộ hóa phân cấp, phân định thẩm quyền thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, và chuyển mục đích sử dụng đất giữa các cấp. Thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đấu giá, đấu thầu dự án sử dụng đất cũng được tinh giản.
Hệ thống thông tin quốc gia về đất đai
Luật Đất đai (sửa đổi) đặt mục tiêu hoàn thành hệ thống thông tin quốc gia về đất đai vào năm 2026. Đây sẽ là nền tảng kết nối dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu dân cư, tài chính, và thị trường bất động sản, góp phần minh bạch hóa và hiện đại hóa công tác quản lý.
Ý kiến đóng góp từ địa phương và hiệp hội
Đề xuất từ UBND TP.HCM
- Bỏ kế hoạch sử dụng đất 5 năm cấp xã, thay bằng tuân thủ quy hoạch đô thị và nông thôn.
- Cho phép đơn vị sự nghiệp công lập thuê đất trả tiền hàng năm.
- Rút ngắn thời hạn thông báo thu hồi đất, ban hành ngay khi có quyết định chủ trương đầu tư.
- Với dự án cấp bách, niêm yết công khai, lấy ý kiến và đối thoại với người dân trong 30 ngày, thay vì chờ hết thời hạn.
Ý kiến từ Lâm Đồng
Ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, đề xuất bảng giá đất ổn định 5 năm và hệ số điều chỉnh cần dựa trên dữ liệu thực tiễn, phản ánh biến động giá đất từng khu vực. Hệ số biến động giá đất nên dựa trên dữ liệu thị trường, tránh áp dụng máy móc. Ông cũng đề xuất phương án trả tiền đất một lần cho cả vòng đời dự án để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Đề xuất từ Hiệp hội Bất động sản TP.HCM
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội, kiến nghị:
- Phân biệt đất trong và ngoài hạn mức khi áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh hàng năm, nhằm giảm chi phí cho hộ gia đình, cá nhân.
- Cho phép chủ đầu tư điều chỉnh thời hạn sử dụng đất khi mua lại dự án có thời gian sử dụng ngắn.
- Xây dựng cơ chế xử lý đất của doanh nghiệp Nhà nước sau cổ phần hóa.
Kết luận
Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hứa hẹn mang lại nhiều cải cách quan trọng, từ tinh giản thủ tục, minh bạch quản lý đến bảo vệ quyền lợi người dân. Với mục tiêu hoàn thiện hệ thống thông tin đất đai vào năm 2026, Việt Nam hướng tới một nền quản lý đất đai hiện đại, hiệu quả và bền vững.
